Cross post: ik schreef het volgende artikel op LinkedIn

Paradoxen zijn mooi : ze geven je de kans om iets uit te vogelen, te onderzoeken, iets te leren en nog even niets te vinden terwijl je puzzelt. Paradoxen kunnen je vooruit helpen, zoals bijvoorbeeld deze:

“Hoe komt het dat in onze complexe context, het uitbreiden van het team op korte termijn geen versnelling, maar juist een initiële vertraging oplevert? ”

Hier zouden management en team een andere opvatting over kunnen hebben, wat tot blokkeringen zou kunnen leiden. De stelling samen onderzoeken, zou de blokkering kunnen opheffen.

In een Liberating Structures Immersion Workshop eerder dit jaar ontdekte ik een mooie werkvorm om dit soort schijnbare tegenstellingen die blokkeren te onderzoeken: “Wicked Questions”. 

Liberating Structures is een verzameling eenvoudige, maar subtiele werkvormen, waarmee je met een groep op een zeer inclusieve manier, betrokkenheid, creativiteit en participatie kunt vergroten in een groepsactiviteit. “Wicked Questions” is een van die 33 werkvormen met de volgende omschrijving:

“Wicked Questions makes it possible to safely expose the tension between espoused strategies and on-the-ground circumstances and to discover the valuable strategies that lie deeply hidden in paradoxical waters.”

Oftewel : we onderzoeken de spanning, die de waarheden aan beide kanten van de paradox opleveren, op een veilige en creatieve manier. Niet om een snel antwoord te geven, een kant te kiezen, maar om begrip te krijgen voor beide kanten van de WQ om zo naar en-en oplossingen te kunnen bewegen, op basis van de ontdekte waarheden. Dit in tegenstelling tot of-of oplossingen waarbij een van de twee zijden van de paradox niet erkent wordt.

Een paar voorbeelden van Wicked Questions

Hoe kan het zo zijn dat we onze teams zo zelfsturend mogelijk willen laten zijn én tegelijkertijd met onze teams dezelfde kant op willen bewegen?

Hoe geven we onze teamleden maximale vrijheid om te leren en innoveren én houden we focus op het afmaken van het werk dat voor ons ligt?

of in een persoonlijke context

Hoe kan het dat ik me tegelijkertijd zorgen maak over het CO2 uitstoot en tegelijkertijd nog vlees eet, terwijl ik weet dat dat een grote bijdrage aan de CO2 uitstoot is?

Wanneer gebruik je deze LS werkvorm?

Deze werkvorm is bijvoorbeeld goed inzetbaar als je :

• inzicht wilt geven in een (rommelige) situatie
• wilt evalueren of er met een project/situatie evenwichtige voortgang is
• creatieve oplossingen wilt creëren voor een situatie

Denk bijvoorbeeld aan situaties als deze:

• Je Scrum team vindt dat ze teveel vergaderen én zeggen informatie te missen.
• Je Scrum team wil meer contact met de stakeholders en klant én noemt deze lastig tijdens een review en niemand uit het team loopt tussendoor bij ze langs.
• Je Scrum team vraagt om meer stiptheid van alle leveranciers en is boos als ze dat niet zijn én alle teamvergaderingen beginnen te laat.

Je kunt op 2 manieren werken met de Wicked Questions (WQ): onderzoek een gegeven WQ, of creëer zelf een WQ op basis van een thema. 

1. Onderzoek een gegeven WQ.

Dit is een vorm waarbij je een WQ opstelt van tevoren. Bijvoorbeeld op basis van observaties of gesprekken en waarbij je een context met een groep wilt onderzoeken.

Denk aan : “Hoe geven we onze medewerkers maximale vrijheid om te leren en innoveren én houden we focus op het afmaken van het werk dat voor ons ligt?

De werkvorm ziet er dan als volgt uit:

• Intro Je krijgt zo een WQ, een schijnbare tegenstelling, en in de oefening gaan we daaraan werken.
• [alleen] Schrijf alles op wat in je opkomt over wat er waar is aan BEIDE kanten van deze WQ. Schrijf 1 ding per (grote) post-it.
• – [4-tal] (of eerst 2, als je meer tijd hebt): Onderzoek welke waarheden overlappen en aanvullen. Kies de grootste waarheid voor beide kanten van de WQ.
• Vul aan met een andere LS : What, So What, Now What om verdere betekenis te geven.

2. Creëer een thema en daag uit de Wicked Question te ontwikkelen

De opbouw van deze LS werkvorm is als volgt.

• intro : Leg het algemene doel van WQ uit. We zoeken geen oplossing, maar willen twee kanten van een probleem/situatie/thema belichten. Benoem nog geen WQ.
• [5 min – individueel] Maak eerst alleen en vervolgens in kleine groepjes, een grote, snelle, losse lijst met alle dingen die “waar zijn” over het onderwerp. Het gaat om een braindump, niet om ver doordachte waarheden. Dus een lange lijst is belangrijker/beter dan de “goede lijst”.
• [5 min – tweetal] Maak een per tweetal woordparen die (gedeeltelijk) tegenstrijdig zijn of waarin (creatieve) spanning bestaat tussen de beide woordparen. Probeer beiden positieve en waardige inhoud te geven. Stel dat je deze woordparen hebt : “innovatie en vrijheid” vs “productief en focus”, dan zijn zowel het geven van vrijheid ,als het streven naar productie, positief en waardig.
• [10 min – groepjes] Maak in kleine groepjes van 2 a 4 mensen zoveel mogelijk echte WQ van de woordparen. Bijvoorbeeld op basis van het genoemde woordpaar hiervoor: Hoe geven we onze medewerkers maximale vrijheid om te leren en innoveren én houden we focus op het afmaken van het werk dat voor ons ligt?
• [3 min – groepje] – Kies als groepje de WQ uit met de vraag die het meest impactvol is voor hen en de groep.
• [5 min – plenair] – Deel de WQ’s plenair in de groep en bevraag als begeleider: Wat maakt deze impactvol? Hoe kunnen we beiden kanten van de vraag belangrijker maken? Waaraan kunnen we werken? Wie is er verrast over deze WQ?

Tips tijdens faciliteren:

• Probeer het volgende format aan te houden: “Hoe kan het dat [A] en tegelijkertijd [B] ?”Hang dat ergens op.
• Begin in met iets als “Hoe komt het dat…” of “Wat maakt dat…”
• Probeer te overdrijven, maak de vraag steeds scherper.
• Stel tussendoor steeds vragen of doe aanmoedigingen om het nog scherper te maken.
• Zoals bij iedere LS : denk goed na over de uitnodiging. De start van een LS is essentieel!
• Niet iedereen is even vaardig in het spelen met taal : dat geeft niet. Set the stage right!

Conclusie

Het onderzoeken van een WQ in en met je Scrum team is een zinvolle en creatieve werkvorm, waarmee je onderzoekend recht kunt doen aan twee kanten van de schijnbare tegenstelling om samen voortgang te boeken!

Veel plezier tijdens je eigen WQ sessie! Ik hoor graag hoe het ging.

Bron : Wicked Questions